Masło roślinne w diecie pudełkowej FitApetit - czy stanowi zdrowszą alternatywę?

W naszej firmie cateringowej FitApetit szukamy rozwiązań, które łączą smak, wygodę i korzyści zdrowotne. Masło roślinne coraz częściej pojawia się w dietach osób pragnących ograniczyć tłuszcze zwierzęce i cholesterol. Wielu z nas zastanawia się jednak, czy masło roślinne to produkt w pełni bezpieczny i zdrowy. W tym artykule przybliżymy, czym dokładnie jest masło roślinne, jak powstaje, jakie ma wartości odżywcze oraz dlaczego bywa alternatywą dla masła krowiego w diecie pudełkowej. Przeanalizujemy też, na co zwrócić uwagę, by wybrać odpowiedni produkt i jak wkomponowujemy go w plany żywieniowe FitApetit.

Dlaczego w FitApetit korzystamy z masła roślinnego?

W naszych dietach pudełkowych chcemy dawać klientom wybór zgodny z ich potrzebami: części z nich zależy na redukcji tłuszczów nasyconych i cholesterolu, co wspiera układ sercowo-naczyniowy. Masło roślinne (zwane często margaryną miękką czy smarowidłem roślinnym) wyróżnia się brakiem cholesterolu i mniejszą zawartością tłuszczów nasyconych w porównaniu z masłem krowim (1). W FitApetit często używamy masła roślinnego w planach Slimfit czy w diecie bez nabiału, aby umożliwić klientom cieszenie się smakiem kanapek z tłuszczem do smarowania, jednocześnie zachowując założone cele zdrowotne.

Istotne jest również, aby wybierać masło roślinne wolne od nadmiaru tłuszczów trans, które mogą pojawiać się w procesie utwardzania olejów roślinnych. Dlatego przy tworzeniu posiłków w FitApetit kierujemy się czytaniem etykiet i stawiamy na produkty wyprodukowane z wysokiej jakości olejów (np. rzepakowego, oliwy z oliwek, słonecznikowego) oraz niewielką zawartością częściowo utwardzonych tłuszczów.

Czym tak naprawdę jest masło roślinne i jak powstaje?

Masło roślinne bywa nazywane margaryną, choć w potocznym rozumieniu są to szerokie kategorie produktów roślinnych do smarowania. Proces technologiczny polega na emulgowaniu wody i olejów roślinnych (np. rzepakowego, słonecznikowego, palmowego, kokosowego) z dodatkiem emulgatorów i innych substancji stabilizujących. Dzięki temu powstaje produkt o konsystencji podobnej do masła mlecznego, ale pozbawiony cholesterolu (2).

Margaryny miękkie - sprzedawane w plastikowych pojemnikach - zawierają zwykle od 20% do 60% tłuszczu i są przeznaczone do smarowania pieczywa. Margaryny twarde - pakowane w kostki - często zawierają więcej tłuszczu (ok. 70-80%) i bywają używane do pieczenia czy smażenia. W FitApetit najczęściej korzystamy z margaryn miękkich, wzbogaconych w witaminy A i D, które mają prostszy skład i mniej tłuszczów trans.

Warto zaznaczyć, że masło roślinne może zawierać oleje mniej pożądane, jak np. częściowo uwodorniony olej palmowy, obfitujący w nasycone kwasy tłuszczowe. Dlatego tak istotne jest czytanie etykiet, by unikać produktów o zbyt dużej zawartości utwardzonych tłuszczów trans. W FitApetit starannie dobieramy marki masła roślinnego i zwracamy uwagę, aby w jego składzie dominowały oleje o korzystniejszym profilu kwasów tłuszczowych, takie jak rzepakowy i słonecznikowy.

Czy wiesz, że masło roślinne pierwotnie opracowano w XIX wieku jako tańszą alternatywę dla masła krowiego, z myślą o zapewnieniu tłuszczu rodzinom robotniczym?

Wartości odżywcze i zawartość makroskładników w maśle roślinnym

Skład masła roślinnego zależy od konkretnej receptury i marki, jednak zazwyczaj 100 g produktu zawiera (przykładowe wartości) (3):

• Kaloryczność: ok. 540-700 kcal
• Tłuszcz: 60-80 g (zależnie od typu, część to kwasy jedno- i wielonienasycone)
• Białko: < 0,5 g (znikoma ilość)
• Węglowodany: 0,5-1 g
• Cholesterol: 0 mg
• Czasem wzbogacane w witaminy A i D (np. 600-800 µg witaminy A i 7,5-10 µg witaminy D/100 g)

Wyróżnikiem masła roślinnego jest brak cholesterolu i wyższy udział nienasyconych kwasów tłuszczowych w stosunku do klasycznego masła mlecznego. Jednak niektóre margaryny twarde mogą zawierać więcej tłuszczów trans, powstających w procesie uwodornienia. Tłuszcze te są szczególnie niekorzystne, zwiększają bowiem poziom "złego" cholesterolu LDL, a obniżają "dobry" HDL. Dlatego w cateringu FitApetit preferujemy miękkie masła roślinne, często etykietowane jako "bez utwardzania" albo "wolne od tłuszczów trans".

Masło roślinne a tradycyjne masło krowie - co wybieramy w FitApetit?

Choć masło krowie jest cenione za aromat i posmak, ma wysoką zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterol, co nie zawsze jest wskazane, zwłaszcza u osób z problemami kardiologicznymi czy wysokim poziomem LDL we krwi. Z kolei masło roślinne to brak cholesterolu i zwykle sporo wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, takich jak kwasy omega-6 i niewielkie ilości omega-3. W FitApetit przy planowaniu diety Slimfit czy w jadłospisach dla osób z zaburzeniami lipidowymi często stosujemy masło roślinne jako zdrowszą alternatywę. Natomiast w dietach niezawierających nabiału (np. w opcji Dairy Free) masło roślinne może całkowicie zastąpić masło krowie.

Z drugiej strony, masło roślinne bywa bardziej przetworzone i zawiera dodatki, takie jak emulgatory, regulatory kwasowości, czy konserwanty, co nie każdemu odpowiada. W FitApetit uważamy jednak, że zachowanie rozsądku i umiaru jest kluczowe: stosowanie niewielkich ilości masła roślinnego o dobrym składzie to rozwiązanie przyjazne dla zdrowia i sylwetki. Dodatkowo unikamy margaryn z wysoką zawartością częściowo utwardzonych tłuszczów.

Czy wiesz, że w Polsce masło roślinne często nazywane bywa "margaryną miękką" i w sprzedaży pojawiły się już warianty z dodatkiem fitosteroli obniżających poziom cholesterolu?

W jakich dietach pudełkowych FitApetit używamy masła roślinnego?

W naszej firmie uwzględniamy preferencje klientów, stąd masło roślinne może pojawić się w:

• Dieta Standard: Kiedy klienci preferują zastąpić masło krowie lżejszą alternatywą, szczególnie na śniadanie z pieczywem.
• Dieta Slimfit: Ograniczamy tłuszcze nasycone na rzecz zdrowszych kwasów tłuszczowych, a masło roślinne w porównaniu do masła krowiego może lepiej wpisywać się w to założenie.
• Dieta Dairy Free: Tu masło roślinne odgrywa często kluczową rolę przy smarowaniu pieczywa czy przygotowywaniu dań, bo nie zawiera mleka ani laktozy.
• Dieta Sport: Choć sportowcy bazują często na białku, także czerpią korzyści z odpowiednich tłuszczów w diecie, a masło roślinne stanowi jedną z możliwości - chociaż tutaj wybieramy je ostrożnie, z uwagi na to, by unikać nadmiaru przetworzonych tłuszczów.

Przy cateringu w FitApetit zapewniamy różnorodność tłuszczów - oliwa z oliwek, olej rzepakowy, a także masło roślinne czy niewielkie ilości masła krowiego w niektórych dietach. Uważamy, że szeroki wybór daje klientom możliwość znalezienia optymalnej kombinacji smaków i wartości odżywczych.

Na co zwrócić uwagę przy wyborze masła roślinnego?

Czytanie etykiet to klucz do świadomego zakupu. W FitApetit sugerujemy zwracać uwagę na:

• Zawartość tłuszczów trans: Im niższa, tym lepiej. Najlepiej <1%.
• Rodzaje użytych olejów: Najkorzystniejsze to rzepakowy, słonecznikowy, lniany, ewentualnie oliwa z oliwek. Ograniczmy udział oleju palmowego, zwłaszcza jeśli jest częściowo utwardzany.
• Dodatki witamin: Niektóre margaryny wzbogacone są w witaminy A i D, co może być plusem.
• Brak konserwantów i barwników: Najprostszy skład zwykle jest najkorzystniejszy.
• Miękka konsystencja: "Masło" roślinne w kubeczku nadaje się głównie do smarowania, a utwardzona kostka - do pieczenia. Jeśli produkt jest zbyt twardy w chłodzie, często zawiera więcej nasyconych kwasów tłuszczowych i trans (4).

Warto również pamiętać o umiarkowanym spożyciu. Mimo korzystniejszego profilu tłuszczowego w porównaniu z masłem krowim, masło roślinne to nadal produkt wysokoenergetyczny i jego nadmiar nie służy sylwetce ani zdrowiu.

Jak w FitApetit wykorzystujemy masło roślinne?

W naszych kuchniach masło roślinne pełni rolę składnika do smarowania pieczywa, wykorzystywanego głównie na śniadania i kolacje w planach Standard czy Dairy Free. Rzadziej stosujemy je do smażenia - preferujemy tu oleje o wyższym punkcie dymienia, jak rzepakowy lub oliwę z oliwek. Masło roślinne w FitApetit pojawia się głównie w:

• Kanapkach: Delikatna warstwa masła roślinnego zastępuje masło mleczne, zwłaszcza gdy klienci pragną obniżyć spożycie kwasów nasyconych.
• Wypiekach: W niektórych przepisach planów wegetariańskich lub wegańskich sięgamy po margarynę roślinną twardą, np. do kruchych ciast.
• Pasty kanapkowe: Czasem dodajemy niewielką ilość masła roślinnego, by nadać paście aksamitnej konsystencji. Jednak zwykle wolimy kremowe warzywa i rośliny strączkowe jako bazę, co ogranicza udział tłuszczu.

Kluczem jest odpowiedni dobór rodzaju masła roślinnego do konkretnego zadania kulinarnego. Jeśli chcemy, by produkt zachował smarowność w lodówce, stawiamy na warianty kubkowe o niższej zawartości tłuszczu i mniejszej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych.

Czy wiesz, że masło roślinne często wybierają osoby uczulone na białka mleka krowiego, ponieważ nie zawiera alergenów mlecznych?

Czy masło roślinne jest zdrowe? Podsumowanie i zalecenia

Masło roślinne może być korzystnym elementem diety pudełkowej, o ile zwracamy uwagę na skład, wybieramy produkty z niewielką ilością tłuszczów trans i świadomie dozujemy ilość spożywanego tłuszczu. Dla wielu osób będzie zdrowszą alternatywą dla masła krowiego, zwłaszcza przy problemach z cholesterolem czy koniecznością ograniczenia tłuszczów nasyconych. W FitApetit masło roślinne wykorzystujemy głównie do smarowania pieczywa w dietach Standard, Slimfit i Dairy Free.

Nie oznacza to jednak, że masło mleczne jest całkowicie wykluczone; w niektórych dietach, np. w planie Sport, dozwolone są niewielkie ilości masła krowiego, zwłaszcza przy odpowiednio dużym zapotrzebowaniu energetycznym i braku przeciwwskazań zdrowotnych. Różnorodność jest ważna, a najistotniejsze to umiar i jakość wybieranych produktów.

Dodatkowo zachęcamy do eksperymentowania z innymi roślinnymi smarowidłami, takimi jak hummus, pasta z awokado czy masło orzechowe, które mogą dostarczyć zdrowych tłuszczów i cennych mikroskładników. W FitApetit stale poszerzamy wachlarz tego typu rozwiązań, aby każdy klient mógł cieszyć się bogactwem smaków i jednocześnie dbać o zdrowie.

Bibliografia:

• 1. NCEZ, "Masło czy margaryna - czym smarować pieczywo?", 2020.
• 2. Encyklopedia PWN, hasło "Masło roślinne".
• 3. USDA National Nutrient Database, 2021.
• 4. Bromatologia, 2015, nr 4.

Przykładowy przepis z wykorzystaniem masła roślinnego:

Warzywna pasta do kanapek z masłem roślinnym

• 100 g masła roślinnego miękkiego, bez utwardzonych tłuszczów trans
• 1 marchewka (starta na drobnych oczkach)
• 1 łyżka drobno posiekanego koperku
• Sól i pieprz do smaku
• 1 łyżeczka soku z cytryny

Sposób przygotowania:

W misce połącz masło roślinne z tartą marchewką i koprem. Dopraw solą, pieprzem oraz sokiem z cytryny. Mieszaj do uzyskania gładkiej konsystencji. Taka pasta świetnie smakuje na pieczywie pełnoziarnistym, np. w Diecie Slimfit lub w planie Dairy Free. Można ją też wzbogacić o czosnek, suszone pomidory czy inne przyprawy, by uzyskać wyrazistszy smak.