Czosnek to jedna z najpopularniejszych przypraw na świecie, istnieje ponad trzysta jego odmian. W kuchni jest jednym z głównych składników odpowiedzialnych za bogaty i pikantny smak, baza sosów, zup, marynat. Liście tej rośliny cebulowej są płaskie, lancetowato wydłużone. Główka czosnku zawiera od 9 do 13 ząbków a każdy z nich pokryty jest twardą skórką w kolorze białym, żółtawym lub fioletowym.
Co to jest czosnek?
Czosnek (Allium sativum) to wieloletnia roślina zielna, z rodziny amarylkowatych która pochodzi z Azji Środkowej. Surowy czosnek jest niezwykle ostry i może być nawet lekko gorzki i/lub ostry. Po obróbce cieplnej jego smak zmienia się, staje się bogatszy i bardziej różnorodny. Wiele wydarzeń historycznych jest w jakiś sposób związanych z czosnkiem. Wiadomo na przykład, że pierwszy strajk na świecie miał miejsce podczas budowy egipskich piramid: niewolnicy zbuntowali się z powodu opóźnienia w dostarczeniu im porcji czosnku. Podczas ucieczki z Egiptu Żydzi ubolewali nad swoją trudną sytuacją z powodu braku zwykłego pożywienia, które koniecznie zawierało czosnek. Warzywo zostało przywiezione do Indii przez wojska Aleksandra Wielkiego, gdzie było używane przede wszystkim jako lek. Pitagoras nazwał czosnek królem przypraw. Rzymianie, Grecy, Asyryjczycy, Arabowie, Żydzi i Egipcjanie, wszyscy bez wyjątku uprawiali czosnek, uważając go za niezbędny do utrzymania sił i zwalczania wielu chorób.
Jakie wartości odżywcze ma czosnek?
Wartość odżywcza w 100 g - 152 kcal - dane z 2024 roku.
- Białko - 6,53 g.
- Tłuszcze - 0,98 g.
- Węglowodany - 31,9 g.
- Błonnik pokarmowy - 2 g.
Jakie witaminy znajdują się w czosnku w 100 g?
beta karoten - 0,005 mg. |
Witamina B1 -0,2 mg. |
Witamina B2 - 0,10 mg. |
Witamina B3 - 0,6 mg. |
Witamina B4 - 23,2 mg. |
Witamina B5 - 0,596 mg. |
Witamina B6 - 0,13 mg. |
Witamina B9 - 5 µg. |
Witamina C - 31 mg. |
Witamina E - 0,31 mg. |
Witamina K - 1,7 mcg. |
Jakie minerały znajdują są się w czosnku w 100 g?
Potas - 400 mg. |
Wapń - 41 mg. |
Krzem- 2,56 mg. |
Magnez - 25 mg. |
Sód - 17 mg. |
Jod - 2,7 mg. |
Fosfor - 153 mg. |
Żelazo -1,7 mg. |
Kobalt - 9 mcg. |
Mangan - 0,46 mg, |
Miedź - 0,26 mg. |
Molibden - 25,4 mcg. |
Selen - 14,2 mcg. |
Cynk - 1,025 mg. |
Kwasy tłuszczowe: nasycone - 0,09 g, jednonienasycone - 0,01 g, wielonienasycone - 0,25 g.
Kwasy tłuszczowe: omega-3 - 0,02 g, omega-6 - 0,229 g.
Jakie właściwości zdrowotne ma czosnek?
Wykorzystując interdyscyplinarne podejście do zdrowego stylu życia i opierając się na badaniach naukowych czosnek wprowadzany jest do programów żywieniowych ze względu na jego aktywność przeciwdrobnoustrojową, przeciwwirusową oraz przeciwgrzybiczną. Od dawna znane jest działanie lecznicze czosnku polegające na obniżaniu ciśnienia krwi i minimalizowaniu obciążenia serca. Badania z 2023 i 2024 roku również potwierdziły, że to warzywo jest w stanie obniżyć zły cholesterol, który powoduje powstawanie blaszek miażdżycowych. Ponadto składniki substancji czynnej allicyny reagują z czerwonymi krwinkami, tworząc siarkowodór. Nawiasem mówiąc, to dzięki niemu po zjedzeniu dużej ilości czosnku człowiek zaczyna pachnieć wyjątkowo. Siarkowodór zmniejsza napięcie w ścianach naczyń krwionośnych, wspomaga aktywny przepływ krwi, co obniża ciśnienie tętnicze.
Czosnek zawiera także fitoncydy - substancje lotne wydzielane przez roślinę. Hamują rozwój bakterii, wirusów i grzybów. Fitoncydy nie tylko zabijają pierwotniaki, ale także stymulują rozwój innych mikroorganizmów, które są antagonistami szkodliwych form. Pomaga to również w walce z pasożytami w jelitach. Czosnek ma właściwości przeciwutleniające. Wolne rodniki utleniają komórki organizmu, przyspieszając proces starzenia.
Jakie są lecznicze właściwości czosnku?
- Czosnek pomaga pozbyć się patogennej mikroflory w jelitach, poprawia wydzielanie enzymów i soku żołądkowego, poprawia strawność pokarmu i przyspiesza procesy metaboliczne. Warzywo stosuje się na wzdęcia, zaparcia, stany zapalne jelita grubego oraz wyrostka robaczkowego.
- Leczniczo ząbki czosnku wykorzystywane są dla wzmocnienia układu immunologicznego. Sprawdzają się przy infekcjach wirusowych oraz bakteryjnych: katar, ból gardła, grypa. Ponadto substancje czynne czosnku rozrzedzają śluz i sprzyjają jego szybkiej eliminacji.
- Jest stosowany w chorobach wątroby, ponieważ wspomaga odnowę komórkową, rozrzedza żółć i zapobiega tworzeniu się kamieni.
- W równym stopniu dla mężczyzn, jak i kobiet czosnek jest przydatny w przypadku problemów w obszarze układu moczowo-płciowego. Dzięki swoim właściwościom dezynfekującym szybko eliminuje procesy zapalne.
- Przydatny w normalizacji funkcjonowania układu nerwowego i podczas stresu psychicznego. U osób starszych zapobiega wystąpieniu demencji starczej i udaru mózgu.
Stawiając na personalizację w dietetyce jako klucz do sukcesu, catering dietetyczny oferuje klientom indywidualne programy zdrowego odżywiania, które wspierają leczenie takich schorzeń jak: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia trawienia. Do wielu dań dodawany jest czosnek ze względu na swoje właściwości prozdrowotne.
Jakie jest zastosowanie czosnku w medycynie?
Zastosowanie czosnku w medycynie jest znane od dawna, jednak badania przeprowadzone w ostatnich latach w tym 2024 roku wykazały, że osoby spożywające ten produkt w czasie przeziębienia odczuły znaczne ustąpienie objawów i skrócenie czasu trwania choroby. Ponadto nalewkę i ekstrakt z czosnku stosuje się w celu zwiększenia wydzielania i motoryki żołądka i jelit. Sprzyja to rozwojowi flory i hamuje procesy fermentacji i gnicia w jelitach. Jako suplement diety czosnek może zmniejszać ryzyko zatruć pokarmowych. Wiele badań potwierdza antyseptyczne właściwości czosnku. Substancje biologicznie czynne zawarte w tym warzywie hamują wzrost i rozwój grzybów, bakterii, wirusów i pasożytów. Czosnek pomaga leczyć rany, łagodzi stany zapalne i aktywuje układ odpornościowy dzięki fitoncydom. Aktywne składniki czosnku zwiększają aktywność fagocytów, makrofagów i innych komórek odpornościowych. Są bardziej aktywne w walce z patogenami. Przyjmując holistyczne podejście do zdrowia i żywienia, trzeba spojrzeć na stosowanie czosnku szerzej, nie tylko w przypadku schorzeń, ale również jako wsparcie przy wzmożonym wysiłku fizycznym. Z tego powodu, już w starożytności podawano czosnek sportowcom przed zawodami, ponieważ uzyskiwali oni lepsze wyniki, odczuwali mniejsze zmęczenie a działo się tak wskutek aktywacji enzymu, który przekształcał L-argininę w tlenek azotu.
Jakie są przeciwwskazania do stosowania czosnku?
Nie można jeść dużo czosnku, zwłaszcza na pusty żołądek. Powoduje aktywne wydzielanie soku żołądkowego, który bez pożywienia działa szkodliwie na błonę śluzową. Czosnek w dużych ilościach jest przeciwwskazany u osób z zaostrzeniem wrzodów żołądka, zapaleniem trzustki, refluksem żołądkowo-przełykowym, kamicą żółciową, ponieważ pobudza wydzielanie soku żołądkowego i żółci.
Jakie jest zastosowanie czosnku w kuchni?
W czosnku jadalne są nie tylko ząbki, ale także liście, łodygi kwiatowe. Spożywa się je świeże i marynowane. Na całym świecie czosnek stosowany jest głównie jako przyprawa. Ale robią z niego także pełnowartościowe dania: zupy czosnkowe, pieczony czosnek. W Korei całe główki poddaje się specjalnej fermentacji, w wyniku czego powstaje sfermentowany czarny czosnek. Dbając o zrównoważone odżywianie i spożywanie wartościowych produktów, wiele osób dochodzi do wniosku, że zbilansowana dieta pudełkowa umożliwi im zadbanie o zdrowie i sylwetkę. Na jadłospis składają się pełnowartościowe dania przygotowane ze zdrowych produktów, które usprawniają pracę całego organizmu.
Przepis na zupę czosnkową:
Bardzo bogata, sycąca zupa na zimowe chłody, pomaga zwalczyć uczucie zmęczenia. Najlepiej smakuje z grzankami z białego chleba.
Składniki:
- Czosnek - 10 ząbków.
- Cebula - 1 szt.
- Ziemniaki - 3-4 szt.
- Jajko - 1 szt.
- Wywar mięsny - 1,5 litra.
- Ser żółty - 100 gr.
- Oliwa z oliwek - 2 łyżki stołowe.
- Tymianek, pietruszka, sól, pieprz według uznania.
Przygotować wcześniej bulion z kurczaka, wołowiny lub wieprzowiny. Umyć i obrać warzywa. W rondlu rozgrzać oliwę, podsmażyć drobno posiekaną cebulę na złoty kolor. Ziemniaki i paprykę pokroić w kostkę. Zagotować bulion, dodaj ziemniaki, cebulę i gotować do miękkości. W tym czasie przecisnąć czosnek przez praskę, dodać do zupy, gdy ziemniaki będą już miękkie. Ubić jajko z solą i pieprzem. Mieszając gotującą się zupę, cienkim strumieniem wlewać jajko. Następnie doprawić zupę solą do smaku, dodać zioła. Podawać na talerzu, lekko posypane tartym serem i grzankami.
Jakie właściwości ma czosnek marynowany?
Czosnek stosuje się w postaci świeżej lub suszonej. W 2024 roku popularność zyskał także czosnek marynowany. Produkt charakteryzuje się przyjemnym smakiem, chrupiącą konsystencją i pozbawiony jest silnego zapachu. Zawartość kalorii w czosnku marynowanym wynosi 42 kcal na 100 g. Zachowuje wszystkie niezbędne witaminy i minerały świeżego produktu. Zawiera substancje allicynę i ajoen, które wspomagają produkcję siarkowodoru w organizmie tzn. naturalnego przeciwutleniacza.
Jak marynować ząbki czosnku na zimę, aby nie stracił swoich właściwości?
Czosnek marynowany okazuje się bardzo smaczny, a przy tym zachowuje wiele dobroczynnych właściwości.
Składniki:
- 1 litr wody.
- 70-80 g soli.
- ząbki czosnku - tyle, ile się zmieści w słoiku
- 150 g cukru granulowanego.
- 250 ml octu.
- 10 ziaren pieprzu.
- 2 liście laurowe.
Ząbki czosnku umieścić ściśle w słoikach, dodać pieprz i liście laurowe. Zalać wrzątkiem i odstawić na około dwadzieścia minut. Następnie odcedzić wodę, przelać ją do czystego rondla, dodać sól i cukier. Zagotować, a następnie wlać ocet. Gotowe produkty zalać tą marynatą i zakręcić, odstawić w chłodne i ciemne miejsce. Po kilku miesiącach czosnek jest gotowy. W sklepie cena czosnku konserwowego (220 ml) to 11 złotych. Cena jednej główki czosnku wynosi od 2 do 4 złotych. Cena za 1 kg czosnku to około 30 złotych. Czosnek suszony granulowany to produkt otrzymywany poprzez rozdrobnienie suszonych, obranych ząbków czosnku. Cena czosnku granulowanego za 1 kg to około 29 złotych, czosnku suszonego za 1 kg - 22 złote.